Διατροφή και αυξημένη ουρία

Τι είναι η ουρία 

Η ουρία είναι το αποτέλεσμα της διαδικασίας του μεταβολισμού των πρωτεϊνών. Το μεγαλύτερο ποσοστό (90%) ουρίας που παράγεται αποβάλλεται μέσω των νεφρών δηλαδή μέσω της ούρησης. Το υπόλοιπο, αποβάλλεται μέσω του γαστρεντερικού συστήματος. Παράγοντας της  συγκέντρωσης ουρίας στο αίμα, είναι ο ρυθμός με τον οποίο παράγεται καθώς και ο ρυθμός με τον οποίο απεκκρίνεται. 

Ποιες είναι οι φυσιολογικές τιμές της ουρίας στο αίμα; 

Η αυξημένη τιμή ουρίας καθώς και η μειωμένη συνήθως δεν έχουν κάποια συμπτώματα και η διάγνωση τους γίνεται μέσω αιματολογικών εξετάσεων. 

Τα αυξημένα επίπεδα ουρίας στο αίμα πιθανόν να παρουσιάζονται λόγω κάποιας βλάβης στους νεφρούς είτε χρόνια είτε οξεία. Σε αυτή την περίπτωση μπορεί να εμφανιστούν κάποια συμπτώματα όπως κόπωση, αδυναμία συγκέντρωσης, αυξημένη υπνηλία και αρτηριακή πίεση καθώς και πόνο στους νεφρούς.

Οι φυσιολογικές τιμές της ουρίας στο αίμα είναι 10- 50 mg/dL.

Πότε είναι αυξημένα τα επίπεδα ουρίας και πότε μειωμένα;

Όπως προαναφέρθηκε, η βασική αιτία αυξημένων επιπέδων ουρίας στο αίμα είναι κάποια βλάβη στους νεφρούς. Ωστόσο, μπορεί να αυξηθούν λόγω: 

• Αυξημένης κατανάλωσης πρωτεϊνών 
• Καρδιολογικών παθήσεων (καρδιακή ανεπάρκεια και έμφραγμα του μυοκαρδίου)
• Εγκαύματα αυξημένου βαθμού 
• Γαστρεντερική αιμορραγία
• Αφυδάτωση (λόγω γαστρεντερολογικών διαταραχών όπως οι αυξημένες κενώσεις, αυξημένη εφίδρωση κτλ)   

Μειωμένα επίπεδα ουρίας είναι πιο σπάνιο να παρουσιαστούν. Αυτό μπορεί να συμβεί κυρίως λόγω μειωμένης παραγωγής από τον οργανισμό μας είτε γιατί υπάρχει αυξημένη αποβολή μέσω των ούρων. Άλλοι λόγοι είναι επίσης: 

• Μειωμένη κατανάλωση πρωτεϊνών
• Νόσος του ήπατος (η οποία έχει επιρροή στην σύνθεση της ουρίας) 
• Κατα την διάρκεια της κύησης (αυτό είναι φυσιολογικό)  

Τι πρέπει να προσέχω στη διατροφή μου αν έχω αυξημένη ουρία;

Οι συστάσεις που σημειώνονται παρακάτω είναι γενικές και αναφέρονται σε υγιή άτομα που έχουν παρουσιάσει αυξημένη τιμή ουρίας, έτσι ώστε να την μειώσουν. Στην περίπτωση που, τα αυξημένα επίπεδα προέρχονται από κάποιο παθολογικό παράγοντα οι συστάσεις αλλάζουν ύστερα από τις οδηγίες του διατροφολόγου και του γιατρού σας.

Κατανάλωση τροφίμων χαμηλά σε περιεκτικότητα καλίου και φωσφόρου. 

Όταν υπάρχει δυσλειτουργία νεφρών, εκτός από τα αυξημένα επίπεδα ουρίας στο αίμα αυξάνονται και τα κάποια ιχνοστοιχεία όπως το κάλιο και ο φώσφορος, τα οποία αποβάλλονται από το σώμα όταν δεν υπάρχει δυσλειτουργία στους νεφρούς. Όταν λοιπόν οι τιμές του καλίου είναι αυξημένες, είναι πιθανό να προκληθούν αρκετά σοβαρά προβλήματα στον οργανισμό όπως π.χ αρρυθμίες. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο θα πρέπει να περιοριστεί η πρόσληψη τροφίμων αυξημένα σε περιεκτικότητα καλίου.

Τρόφιμα που έχουν αυξημένη περιεκτικότητα καλίου είναι:

• Μπανάνα 
• Πορτοκάλια (καθώς και ο χυμός τους)
• Ντομάτα 
• Αποξηραμένα φρούτα (όπως χουρμάδες) 
• Πατάτες 
• Προϊόντα ολικής άλεσης (όπως το ψωμί, τα ζυμαρικά κτλ.)

Τρόφιμα τα οποία είναι χαμηλά σε περιεκτικότητα καλίου και συστήνεται να καταναλώνονται είναι:

• Ροδάκινο
• Μήλο 
• Λευκό ρύζι και ψωμί
• Πράσινα φασολάκια
• Καρότο 

Εκτός από το κάλιο για τους ίδιους λόγους που αναφέρθηκαν παραπάνω, πιθανό να παρουσιαστούν και αυξημένα επίπεδα φωσφόρου τα οποία έχουν αρνητική επίδραση στην υγεία των οστών. 

Τρόφιμα που έχουν αυξημένη περιεκτικότητα σε φώσφορο είναι:

• Κόκκινα κρέατα όπως το μοσχάρι
• Πουλερικά όπως το κοτόπουλο
• Αλλαντικά όπως το σαλάμι
• Δημητριακά πρωινού
• Φακές
• Φασόλια 
• Αναψυκτικά που περιέχουν προσθήκη φωσφόρου

Μερικά τρόφιμα που προσδίδουν μικρή ποσότητα φωσφόρου είναι:

• Φρέσκα φρούτα και λαχανικά
• Λευκό ψωμί και ζυμαρικά 
• Καλαμπόκι 
• Τσάι 

Μείωση πρόσληψης αλατιού 

Η υπερβολική κατανάλωση αλατιού, δεν έχει κανένα απολύτως όφελος για την υγεία του οργανισμού. Είναι σημαντικό λοιπόν, να μειώσετε την κατανάλωση αλατιού για καλύτερη αρτηριακή πίεση (πόσο μάλλον αν είναι αυξημένη) και κατ επέκταση στην κυκλοφορία του αίματος στους νεφρούς.

• Προτιμήστε φρέσκα τρόφιμα και όχι τυποποιημένα τα οποία έχουν αυξημένη περιεκτικότητα σε αλάτι. 
• Διαβάστε τις διατροφικές ετικέτες. Αν ένα τρόφιμο καλύπτει πάνω από 20% της συνιστώμενης ημερήσιας πρόσληψης αλατιού (5 γρ. ή 1 κουταλάκι του γλυκού) τότε έχει μεγάλη ποσότητα αλατιού. 
• Αναζητήστε προϊόντα με την ένδειξη “χωρίς προσθήκη αλατιού”
• Αντικαταστήσετε το αλάτι στη μαγειρική με μπαχαρικά ή φρέσκα μυρωδικά. 

Τρόφιμα αυξημένα σε αλάτι: 

• Πατατάκια 
• Κράκερ 
• Αλατισμένοι ξηροί καρποί 
• Τυριά (π.χ γραβιέρα) 
• Αλλαντικά (π.χ μορταδέλα-σαλάμι αέρος κτλ)  

Μείωση πρόσληψης πρωτεΐνης 

Για να φροντίσουμε την υγεία των νεφρών και κατ επέκταση τις τιμές ουρίας στο αίμα, πρέπει να δοθεί η απαραίτητη προσοχή στην ποιότητα των πρωτεϊνών που καταναλώνεται. Η συνιστώμενη πρόσληψη πρωτεΐνης είναι 0,8γρ. ανά κιλό σωματικού βάρους. 

Ο  διαιτολόγος σας, θα δημιουργήσει για εσάς το ανάλογο πρόγραμμα διατροφής το οποίο καλύπτει όλες τις ανάγκες του οργανισμού σας. 

Ζωικής προέλευσης τρόφιμα που είναι πλούσια σε πρωτεΐνη είναι:

• Κόκκινο κρέας όπως το μοσχάρι
• Πουλερικά όπως το κοτόπουλο 
• Ψάρια
• Θαλασσινά
• Αυγά

Φυτικής προέλευσης τρόφιμα που έχουν αυξημένη περιεκτικότητα σε πρωτεΐνη είναι:

• Όσπρια  
• Δημητριακά ολικής άλεσης όπως η κινόα, η βρώμη κτλ 
• Προϊόντα σόγιας όπως ο κιμάς σόγιας
• Κάποια λαχανικά (μανιτάρια, μπρόκολο, σπανάκι κ.α.)

Φυσικά, αυτό δεν σημαίνει πως πρέπει να τα βγάλετε εντελώς από την διατροφή σας απλά να περιορίσετε την πρόσληψη τους στη περίπτωση που είναι αυξημένη.  

Ενυδάτωση

Εξίσου σημαντικό όπως τα παραπάνω είναι να υπάρχει επαρκής ενυδάτωση του οργανισμού για την μείωση επιπέδων ουρίας στο αίμα. Η κύρια βλάβη που μπορεί να παρουσιαστεί λόγω αυξημένης ουρίας είναι στα νεφρά. Η ουρία που παράγεται αποβάλλεται μέσω των νεφρών, έτσι κατ επέκταση με αυξημένη κατανάλωση νερού, αυξάνεται και η λειτουργία των νεφρών. Στόχος είναι να καταναλώνετε 1,5-2 λίτρα νερό ημερησίως. 

Συμπερασματικά

Η αυξημένη ουρία στον οργανισμό μας μπορεί να προκληθεί από σοβαρές παθολογικές καταστάσεις όπως δυσλειτουργία στους νεφρούς. Φυσικά υπάρχουν και κάποιοι άλλοι παράγοντες όπως εγκαύματα σοβαρού βαθμού κτλ. Στην περίπτωση που τα επίπεδα της είναι αυξημένα μην παραλείψετε να απευθυνθείτε σε έναν διαιτολόγο-διατροφολόγο και στον γιατρό σας, έτσι ώστε να σας βοηθήσει να επαναφέρετε την ουρία σε φυσιολογικά επίπεδα.