Τα μπαχαρικά και η υγεία μας

Τα μπαχαρικά και η υγεία μας 

Τα μπαχαρικά εκτός από την ιδιαίτερη γεύση που δίνουν στα φαγητά, έχουν και αρκετά οφέλη για την υγεία μας. Στα χρόνια της αρχαιότητας, τα μπαχαρικά και τα μυρωδικά χρησιμοποιούνταν για θεραπευτικούς λόγους και όχι για να νοστιμεύον το γεύμα. 

Μπαχαρικά Vs Μυρωδικά 

Και τα δύο υπάρχουν σίγουρα στο ράφι της κουζίνας σου. Ωστόσο έχουν διαφορά μεταξύ τους. Μυρωδικά είναι τα φύλλα του φυτού (π.χ τα φύλλα δάφνης) και τα χρησιμοποιούμε είτε φρέσκα είτε αποξηραμένα. 

Τα μπαχαρικά είναι οι σπόροι από τα φυτά (π.χ το γαρύφαλλο) και τα χρησιμοποιούμε αποξηραμένα, καθώς μόνο τότε χαρίζουν 100% το άρωμα και την γεύση τους. 

Γιατί να χρησιμοποιώ μπαχαρικά;

Η γιαγιά μου πάντα έλεγε “ κοκκινιστό χωρίς λίγη κανέλα δεν γίνεται” και φυσικά είχε δίκιο. Τα μπαχαρικά τα χρησιμοποιούμε για να δίνουν στο φαγητό ξεχωριστή γεύση και μυρωδιά. Όμως όπως προαναφέρθηκε τα μπαχαρικά χρησιμοποιούνται και για βελτίωση της υγείας μας. 

Όταν κάποιος ακολουθεί ένα πρόγραμμα διατροφής ή απλώς προσέχει τι καταναλώνει χρησιμοποιεί μπαχαρικά αντί για κάποια λιπαρή ουσία έτσι ώστε το φαγητό να έχει βελτιωμένη γεύση. Επίσης είναι πολύ συχνό φαινόμενο να προστίθενται μπαχαρικά, κατά την διάρκεια του μαγειρέματος, αντί για αλάτι.  

Ποια είναι τα πιο γνωστά μπαχαρικά και που μας βοηθάνε; 

Όλοι γνωρίζουμε τα περισσότερα μπαχαρικά και τα έχουμε συνδυασμένα στο μυαλό μας με συγκεκριμένα φαγητά. Την κανέλα με το κοκκινιστό, τον κρόκο κοζάνης με το ριζότο, το κύμινο με τα σουτζουκάκια κ.α. Πόσοι από εμάς όμως, γνωρίζουν τις ιδιότητες τους; 

Ας τα δούμε αναλυτικά έτσι ώστε, την επόμενη φορά που θα μαγειρέψεις να γνωρίζεις τα πάντα: 

Κανέλλα:

Προσωπικά, αν όχι το αγαπημένο μου μπαχαρικό ένα από τα αγαπημένα μου και έχει θέση, σχεδόν καθημερινά, στην διατροφή μου. Η κανέλα λόγω της αυξημένης περιεκτικότητας σε πολυφαινόλες, χαρακτηρίζεται για την αντιοξειδωτική και αντιφλεγμονώδη δράση της. Τα αντιοξειδωτικά στοιχεία προστατεύουν τις ελεύθερες ρίζες του οργανισμού από οξείδωση. Αυτό κατ’ επέκταση, ενισχύει την καρδιαγγειακή λειτουργία. 

Μία ακόμα ιδιότητα της κανέλας είναι η δράση της ενάντια στον διαβήτη τύπου ΙΙ. Πιο συγκεκριμένα έχει φανεί μέσω έρευνας πως, η κατανάλωση κανέλας βοηθάει τον γλυκαιμικό έλεγχο μειώνοντας την γλυκόζη νηστείας των συμμετεχόντων κατά 12.9- 52.2 mg/dL και της γλυκοζυλιωμένης κατά 0.27-0.83%. [1] 

Φυσικά δεν μπορούμε να παραλείψουμε να αναφέρουμε πως η κανέλα ενισχύει την λειτουργία του μεταβολισμού. 

Tσίλι: 

Το τσίλι προέρχεται από τις καυτερές πιπεριές τσίλι και χρησιμοποιείται σε πολλές κουζίνες παγκοσμίως. Εκτός από την χαρακτηριστική καυτερή γεύση που έχει, η κύρια ουσία που περιέχει η καψαϊκίνη, έχει και αυξημένα οφέλη.  

Το τσίλι δρα θετικά στο οξειδωτικό στρες. Ουσιαστικά το οξειδωτικό στρες, δείχνει αν δεν υπάρχει ισορροπία μεταξύ δημιουργίας και καταστροφής των ελεύθερων ριζών. Όταν οι ελεύθερες ρίζες είναι αυξημένες τότε μπορεί, να δημιουργηθούν χρόνιες παθήσεις όπως είναι οι καρδιαγγειακές. 

Το συγκεκριμένο μπαχαρικό βελτιώνει την υγεία μας βοηθώντας μας και στην μείωση του βάρους. Μάλιστα, τα περισσότερα συμπληρώματα διατροφής για απώλεια βάρους περιέχουν το συγκεκριμένο συστατικό. 

Σε μία μελέτη 4 μηνών φάνηκε πως τα άτομα που κατανάλωναν 6 mg καψακινοειδών κάθε μέρα είχαν καλύτερη απώλεια λίπους από την κοιλιακή χώρα σε σύγκριση με τα άτομα που δεν κατανάλωναν. [2] 

Οι μηχανισμοί για τους οποίους πιθανολογείται η δράση της καψαϊκίνης είναι: 

• Αναστολή λιπογένεσης 
• Αύξηση καύσεων λιπώδους ιστού 
• Μείωση όρεξης 
• Βελτίωση κορεσμού 

Κουρκουμάς: 

Εκτός από το όμορφο χρώμα που χαρίζει στα φαγητά, ο κουρκουμάς προσφέρει και πολλά ακόμα οφέλη. Ο κουρκουμάς, παρόλο που δεν θεωρείται από τα πιο γνωστά μπαχαρικά, είναι ένα μπαχαρικό που οφείλουμε να εντάξουμε στην διατροφή μας. 

Όπως και τα δύο προηγούμενα μπαχαρικά, έτσι και ο κουρκουμάς έχει αυξημένη αντιοξειδωτική καθώς και αντιφλεγμονώδη δράση. Αυτό οφείλεται στην κουρκουμίνη. 

Όταν υπάρχει κάποια δυσλειτουργία στον οργανισμό δημιουργούνται φλεγμονές έτσι ώστε να μπορέσει ο οργανισμός να “νικήσει” αυτήν την δυσλειτουργία. Άρα, η φλεγμονή αποτελεί μέρος της αποκατάστασης της βλάβης. Ωστόσο, όταν η φλεγμονή γίνεται χρόνια μπορεί να είναι η αιτία για διάφορα προβλήματα υγείας. 

Η κουρκουμίνη έχει χρησιμοποιηθεί σε μελέτη στην οποία φάνηκε ότι άτομα τα οποία πάσχουν από μεταβολικό σύνδρομο παρουσίασαν αξιοσημείωτη βελτίωση σε κάποιους δείκτες, ύστερα από την ένταξη κουρκουμίνης στην διατροφή τους. [3] 

Μία ακόμα δράση του κουρκουμά είναι η βελτίωση της καρδιαγγειακή υγείας, βελτιώνοντας το λιπιδαιμικό προφίλ (δηλαδή την χοληστερίνη και τα τριγλυκερίδια) του αίματος. 

Τζίντζερ: 

Ακόμα ένα μπαχαρικό που προτείνουμε ανεπιφύλακτα να επιλέγετε για την διατροφή σας. Το κύριο συστατικό του τζίντζερ ονομάζεται τζιντζερόλη και σε αυτό οφείλεται η χαρακτηριστική του γεύση και οσμή. 

Το τζίντζερ βοηθάει άτομα με διαβήτη ρυθμίζοντας τον γλυκαιμικό δείκτη, φυσικά εφόσον συνδυάζεται και με την απαραίτητη διατροφή και τις υπόλοιπες οδηγίες του θεράποντα ιατρού. Μειώνει τα συμπτώματα ναυτίας και εμετού και έχει αυξημένες αντιοξειδωτικές ιδιότητες. 

Ρίγανη:  

Ρίγανη και μεσογειακή διατροφή πάνε μαζί. Η ρίγανη αποτελεί βασικό συστατικό της ελληνικής κουζίνας και χρησιμοποιείται αρκετά συχνά είτε στο κυρίως γεύμα είτε στις σαλάτες. 

Έχει αντιβακτηριακές ιδιότητες καθώς και αντιοξειδωτικές. Πιο συγκεκριμένα λόγω δύο συστατικών που περιέχονται στο αιθέριο έλαιο της ρίγανης, στην καρβακρόλη και στην θυμόλη. Και τα δύο, συμβάλλουν στην προστασία τυχόν βλαβών στα κύτταρα που μπορεί να προκληθούν από τις ελεύθερες ρίζες. 

Επίσης η ρίγανη μπορεί να ωφελήσει σε γαστρεντερολογικές διαταραχές όπως το φούσκωμα, η καούρα κ.α  

Μοσχοκάρυδο:

Το πρώτο πράγμα που σκεφτόμαστε όταν αναφερόμαστε στο μοσχοκάρυδο είναι το αγαπημένο παστίτσιο. Ωστόσο, το μοσχοκάρυδο δεν έχει θέση στην διατροφή μας μόνο για την γεύση που χαρίζει. 

Έχει την δυνατότητα να δρα ενάντια στην υπερλιπιδαιμία (αυξημένα ποσοστά χοληστερίνης και τριγλυκεριδίων), στην υπεργλυκαιμία (αυξημένο σάκχαρο αίματος) και σε πιθανούς τραυματισμούς στον καρδιακό ιστό και σε καρδιαγγειακές παθήσεις. Επίσης μέσω μελετών έχει φανεί πως μπορεί να δράσει και ως προστατευτικό του ήπατος. 

Πάπρικα: 

Την πάπρικα θα την βρεις είτε γλυκιά, είτε καπνιστή, είτε πικάντικη και σε διάφορες ποικιλίες και χρώματα. Καθώς είναι αυξημένη σε βιταμίνη Ε, σε βήτα-καροτίνη, σε ζεαξανθίνη και σε λουτεΐνη ενισχύει την υγεία των ματιών. Τα συγκεκριμένα στοιχεία έχουν αντιοξειδωτική δράση και προστατεύουν από βλάβες που μπορεί να προκληθούν στα μάτια. 

Η καυτερή πάπρικα περιέχει καψαϊκίνη. Όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, η καψαϊκίνη έχει την ικανότητα να μειώνει την δημιουργία φλεγμονών. Άρα κατ επέκταση μπορεί η πάπρικα να προστατεύσει από αυτοάνοσα νοσήματα όπως η αρθρίτιδα κ.α  

Επίσης μπορεί να βελτιώσει το λιπιδαιμικό προφίλ του αίματος λόγω της καψανθίνης που περιέχει, μειώνοντας τα επίπεδα της LDL (της “κακής” χοληστερίνης) η οποία συνδέεται με καρδιαγγειακές παθήσεις. 

Μπορεί να είναι επικίνδυνα τα μπαχαρικά;

Σε ότι καταναλώνουμε θα πρέπει να δίνεται η απαραίτητη προσοχή. Δεν σημαίνει πως αν ένα προϊόν χαρακτηρίζεται υγιεινό μπορούμε να το καταναλώνουμε χωρίς περιορισμό. Η ποσότητα που ενδείκνυται για τον κάθε άνθρωπο είναι διαφορετική και καθορίζεται σύμφωνα με τις ανάγκες του και το ιστορικό της υγείας του. 

Για παράδειγμα, άτομα τα οποία πάσχουν από γαστρεντερολογικές παθήσεις όπως είναι η γαστρίτιδα θα πρέπει να είναι προσεκτικοί με την κατανάλωση καυτερών μπαχαρικών καθώς η καψαϊκίνη που περιέχουν αυξάνει τις εκκρίσεις του γαστρεντερικού συστήματος και αυτό θα αυξήσει και τα συμπτώματα που παρουσιάζουν.

Ένα άλλο απτό παράδειγμα είναι η κανέλα. Στην περίπτωση που κάποιος είναι διαβητικός και λαμβάνει και φαρμακευτική αγωγή, η κανέλα μπορεί να μειώσει αρκετά τα επίπεδα του σακχάρου στο αίμα.   

Πως γίνεται η σωστή αποθήκευση των μπαχαρικών;

Πρώτος κανόνας που πρέπει να ακολουθούμε είναι ότι, τα μπαχαρικά απαιτούν ξηρό και σκιερό μέρος. Φροντίζουμε λοιπόν να μην εκτίθενται σε ζέστη και υγρασία γιατί θα χάσουν τις ιδιότητές τους αλλά και τα αρώματά τους. Αυτός είναι και ο λόγος που οι ειδικοί της μαγειρικής προτείνουν να μην προσθέτουμε τα μπαχαρικά κατευθείαν από το βαζάκι μέσα στην κατσαρόλα που έχει αυξημένη υγρασία. 

Extra tip: κάποια μικροσκοπικοί οργανισμοί “αγαπούν” το περιβάλλον των μπαχαρικών το οποίο είναι αυξημένο σε μέταλλα και ιχνοστοιχεία. Για να το αποφύγεις αυτό, μπορείς να τοποθετήσεις τα μπαχαρικά στην κατάψυξη για 4 μέρες και μετά να τα τοποθετήσεις στο ντουλάπι της κουζίνας σου. 

Συμπερασματικά: 

Η προσθήκη μπαχαρικών είναι αδιαμφισβήτητα πολύ συχνή σε όλες τις κουζίνες του κόσμου με μερικές, όπως η Ινδική, να έχουν το προβάδισμα. Εκτός από την γεύση και τα αρώματα που προσφέρουν έχουν και αυξημένα οφέλη για την υγεία μας. Προτείνουμε λοιπόν να εντάξετε τα μπαχαρικά στην διατροφή σας και να επωφεληθείτε από αυτά.