Το παιδί μου δεν τρώει- Πως να το διαχειριστώ;

Το παιδί μου δεν τρώει: Πως να το διαχειριστώ;

Τα παιδιά ανάλογα με την ηλικία, μπορεί να περνάνε διάφορες φάσεις, οι οποίες μπορεί να επηρεάζουν και τη πρόσληψη τροφής. Μερικές θεωρούνται φυσιολογικές βάση ηλικίας και άλλων παραγόντων, ενώ άλλες μπορεί να μην ειναι φυσιολογικές και να χρειάζονται παρακολούθηση. Σε κάθε περίπτωση δεν χρειάζεται ανησυχία, διότι υπάρχουν λύσεις ώστε να αυξηθεί η προσληψη τροφής του παιδιού.

Ποιες είναι οι πιθανές αιτίες που μπορεί το παιδί να μη τρώει  

Υπάρχουν πολλοί λόγοι για τους οποίους μπορεί ένα παιδί να μην τρώει όσο περιμένετε να φάει. Στην πραγματικότητα μερικές αιτίες μπορεί αποτελούν βασικά πράγματα της καθημερινότητας. Ειδικότερα:

• Το παιδί αντιλαμβάνεται την πίεση για την κατανάλωση φαγητού και αυτό μπορεί να οδηγεί στα αντίθετα αποτελέσματα από αυτά που περιμένετε. Ακόμη και αν δεν του μιλάτε, μόνο και μόνο από την στάση σας και από το να παρατηρείται έντονα το παιδί κατά τη διάρκεια του φαγητού, φτάνει για να νιώθει ότι του ασκείται πίεση
• Εάν δεν υπάρχει ποικιλία στα φαγητά που προσφέρονται, τότε μπορεί το παιδί να έχει βαρεθεί. Πολλές φορές λόγω χρόνου είναι δύσκολο να προετοιμάσετε ένα άλλο γεύμα ή να το προσφέρετε διαφορετικά στο παιδί, όμως είναι πολύ σημαντικό να γίνονται ακόμη και μικρές αλλαγές στα γεύματα, ώστε να μη βαριέται.
• Υπάρχει η περίπτωση η μερίδα που του προσφέρεται να είναι μεγάλη. Αν η μερίδα του είναι αρκετά μεγάλη από ότι του αναλογεί με βάση την ηλικία του, τότε το παιδί δεν θα μπορέσει να καταναλώσει όλο το φαγητό. Τα παιδιά έχουν καλή αντίληψη της αίσθησης πείνας και κορεσμού. Επομένως θα φάνε όσο χρειάζονται πραγματικά μέχρι να χορτάσουν, ανεξάρτητα της ποσότητας φαγητού που έχουν μπροστά τους.
• Εάν το παιδί καταναλώνει αρκετά σνακ μέσα στην μέρα ή πίνει αρκετούς χυμούς ή γάλα, τότε είναι λογικό ότι όταν έρθει η ώρα του φαγητού δεν θα έχει τόση όρεξη να φάει. Αυτά τα ενδιάμεσα σνακ και η κατανάλωση χυμών και γάλακτος, καλύπτει την ανάγκη των παιδιών για φαγητό με αποτέλεσμα να μην τρώνε την καθορισμένη ώρα του γεύματος. 

Πέρα από τους παραπάνω λόγους, υπάρχουν κι άλλοι λόγοι που μπορει να παιδί να μην τρώει και αυτοί είναι οι εξής: 

1.Νεοφοβία και επιλεκτικότητα στο φαγητό

Η νεοφοβία είναι μια κατάσταση φυσιολογική για την ηλικία των 2-6 ετών. Αποτελεί την άρνηση εισαγωγής νέων τροφίμων στη διατροφή του παιδιού. Παράλληλα, φυσιολογική θεωρείται και κάποια επιλεκτικότητα όσον αφορά το φαγητό. Δεδομένου αυτών, οι συγκεκριμένες καταστάσεις δεν χρήζουν κάποιας συγκεκριμένης διαχείρισης και κατά κανόνα υποχωρούν μετά από τα πρώτα χρόνια που εμφανίζονται. (1.2)

2.Περιορισμένη όρεξη 

Η περιορισμένη όρεξη είναι κάτι το οποίο μπορεί να εμφανιστεί στα παιδιά για διάφορους λόγους. Αρχικά μπορεί ένα παιδί να είναι είτε υπερβολικά δραστήριο και να αποσπάται εύκολα η προσοχή του, με αποτέλεσμα να μη δίνει βάση στην πείνα και την όρεξη του ή ακόμη να είναι ένα αρκετά ράθυμο παιδί και αυτό να έχεις ως αποτέλεσμα και να μην έχει όρεξη να φάει. Από την άλλη μπορεί να υπάρχουν και οργανικά προβλήματα, τα οποία να επηρεάζουν την όρεξη όπως δυσκοιλιότητα, οισοφαγίτιδα ή νοσήματα του εντέρου, τα οποία χρήζουν ιατρικής και διαιτολογικής παρακολούθησης. (1)

3.Διαταραχές στο φάσμα του αυτισμού

Η άρνηση κατανάλωσης τροφής ή η επιλεκτικότητα στο φαγητό μπορεί να συνδέεται με κάποια διαταραχή στο φάσμα του αυτισμού, που ακόμα να μην έχει διαγνωστεί αν το παιδί είναι σε μικρή ηλικία. Το φάσμα του αυτισμού συνδέεται με επιλεκτικότητα στην τροφή, οδηγώντας έτσι σε άρνηση κατανάλωσης ορισμένων τροφίμων και μειωμένη ποικιλία στη διατροφή. Αυτή η επιλεκτικότητα μπορεί να είναι αποτέλεσμα διαταραγμένης αισθητηριακής λειτουργίας, ορισμένων μοτίβων συμπεριφοράς των παιδιών ή ακόμη και υπερβολικής αντίστασης στην αλλαγή, χαρακτηριστικά του φάσματος του αυτισμού. Ωστόσο δεν φαίνονται τα παιδιά στο φάσμα του αυτισμού να μην ακολουθούν μια ισορροπημένη διατροφή (με ελάχιστες εξαιρέσεις σε ορισμένα παιδιά με υψηλή διατροφική επιλεκτικότητα) και να μην αναπτύσσονται φυσιολογικά. (1,2)

4.Διαταραχές αισθητηριακής λειτουργίας

Οι αισθητηριακές διαταραχές αποτελούν μια ομάδα διαταραχών, όπου σε αυτές περιλαμβάνονται και διαταραχές που αφορούν τη γεύση, την υφή και την οσμή των τροφίμων. Συγκεκριμένα, τα παιδιά που έχουν διαταραχές αισθητηριακής λειτουργίας σχετιζόμενες με το φαγητό, μπορεί να αηδιάζουν ή να μην αντέχουν την υφή, γεύση ή οσμή ορισμένων τροφίμων. Το αποτέλεσμα είναι τα παιδιά να είναι ιδιαίτερα επιλεκτικά με τις τροφές που καταναλώνουν. Οι αισθητηριακές διαταραχές εμφανίζονται σε πολύ μεγάλη συχνότητα σε παιδιά στο φάσμα του αυτισμού και σε παιδιά με διαταραχή ελλειματικής προσοχής και υπερκινητικότητας, αλλά μπορούν να εμφανιστούν και σε φυσιολογικά παιδιά. (3)

Τι να κάνετε για να βοηθήσετε το παιδί να τρώει περισσότερο

Αρχικά δεν χρειάζεται πανικός και άγχος διότι για όλα υπάρχουν λύσεις. Χρειάζεται όμως να εξοπλιστείτε με πολύ υπομονή. Μερικά πράγματα τα οποία είναι σημαντικό να ακολουθήσετε και θα βοηθήσουν το παιδί να τρώει περισσότερο είναι τα παρακάτω.

• Η ποικιλία γεύσεων και γευμάτων πρέπει αποτελούν χαρακτηριστικά της διατροφής των παιδιών από μικρή ηλικία, ούτως ώστε να μη βαριούνται και αργόετερα να μην είναι επιλεκτικά. 
• Η μερίδα που προσφέρετε στο παιδί πρέπει να είναι αυτή που του αναλογεί σύμφωνα με τη ηλικία του και όχι μεγαλύτερη. Σε αντίθετη περίπτωση πιθανώς να απογοητευτείτε από το πόσο φαγητό θα καταναλώσει το παιδί σε σχέση με αυτό που του προσφέρατε, αφού όπως είπαμε το παιδί θα φαει τη ποσότητα που χρειάζεται και όχι όλο το φαγητο που έχει μπροστά του. Στον εθνικό διατροφικό οδηγό για παιδιά, μπορείτε να βρείτε χρήσιμες πληροφορίες για τις μερίδες από κάθε ομάδα τροφίμων που πρέπει να καταναλώνει κάθε παιδί ανάλογα με την ηλικία. 
• Φροντίστε να μένετε στα 4 με 6 γεύματα και σνακ τη μέρα και όχι παραπάνω. 
• Η έκθεση του παιδιού στα φαγητά που αυτό δεν τρώει είναι σημαντικό να συνεχίζεται παρά την αντίσταση στην κατανάλωση αυτών. Οι έρευνες υποστηρίζουν ότι μπορεί να χρειαστούν ακόμη και 15 ή και παραπάνω φορές έκθεσης του παιδιού σε ένα τρόφιμο, ώστε τελικά να καταλήξει να το δοκιμάσει. Γι αυτό χρειάζεται χρονος και υπομονή. 
• Μην ξεχνάτε ότι το παιδί πρέπει να βλέπει και εσάς να καταναλώνετε γενικότερα φαγητό και ειδικότερα τρόφιμα τα οποία δε δέχεται να δοκιμασει, καθώς όπως είναι γνωστό τα παιδιά έχουν την τάση να μιμούνται τους γονείς και όχι μόνο. 
• Διατηρήστε πάντα μια ουδέτερη και ευχάριστη ατμόσφαιρα η οποία θα ενθαρρύνει την κατανάλωση φαγητού. Βοηθάει και η υιοθέτηση μιας ρουτίνας πριν το κύριο γεύμα, π.χ. πλύσιμο χεριών, συμμετοχή στην τοποθέτηση των πιρουνιών κ.α.
• Να θυμάστε ότι η ανάπτυξη και η όρεξη δεν είναι συνεχής. Συγκεκριμένα, η ανάπτυξη και αντίστοιχα η όρεξη επιβραδύνεται ραγδαία κατά το τέλος του 1ου έτους προς 2ου.
• Προσπαθήσετε να χρησιμοποιήσετε τρόπους παρασκευής που είναι πιο φιλικοί προς τα παιδιά, ενώ παράλληλα μπορείτε να χρησιμοποιήσετε και εντυπωσιακούς τρόπους παρουσίασης του γεύματος. 
• Μία ακόμη συμβουλή είναι να χρησιμοποιήσετε σε κάποιο γεύμα, που δεν είναι τόσο αρεστό, ένα αγαπημένο τρόφιμο, το οποίο ενδεχομένως να παρασύρει προς την κατανάλωση του γεύματος.
• “Κρύψτε” τα τρόφιμα που δεν αρέσουν τόσο πολύ στα παιδιά, φτιάχνοντας τα διαφορετικά ή προσθέτοντας τα σε άλλα τρόφιμα, π.χ. σάλτσα διάφορων λαχανικών στα μακαρόνια, λαχανικά στα μπιφτέκια, μπιφτέκια οσπρίων κ.α. Με αυτό το τρόπο αρχίζουν και συνηθίζουν στη γεύση των τροφών που δεν θέλουν να δοκιμάσουν, χωρίς να καταλαβαίνουν ότι τα καταναλώνουν.
• Προσπαθήστε να μην αποσπάται η προσοχή του παιδιού κατά την διάρκεια του φαγητού. Απομακρύνετε τυχόν παιχνίδια που υπάρχουν κοντά, κλείστε τηλεόραση και ηλεκτρονικές συσκευές και φροντίστε η κατανάλωση φαγητού να γίνεται πάντα στην κουζίνα ή σε όποιο χώρο συνηθίζετε να τρώτε.

Πράγματα και καταστάσεις που δεν βοηθούν το παιδί σας με το φαγητό

Αφού διαβάσατε παραπάνω κάποιες χρήσιμες συμβουλές ώστε το παιδί σας να τρώει περισσότερο, ας δούμε και μερικά πράγματα προς αποφυγήν, καθώς αν τα κάνετε, μόνο χειρότερη μπορούν να κάνουν τη κατάσταση.

• Μην ασκείτε πίεση στο παιδί με οποιοδήποτε τρόπο για να φάει περισσότερο. Ακόμη και αν απλά το παρατηρείτε την ώρα του φαγητού, αυτό το αντιλαμβάνεται.
• Μην δίνετε αρκετά ενδιάμεσα σνακ στο παιδί και μην τσιμπάτε φαγητό ενδιάμεσα από τα γεύματα, διότι έτσι μπορεί και το παιδί να θελήσει να τσιμπήσει φαγητό μαζί σας.
• Το παιδί δεν πρέπει να καταναλώνει πάνω από 2 ποτήρια γάλα τη μέρα. Επίσης αποφύγετε την κατανάλωση πολλών χυμών, διότι θα μειώσουν την όρεξη του για το κύριο γεύμα. 
• Όταν του προσφέρετε ένα νέο τρόφιμο ή ένα τρόφιμο το οποίο έχει αρνηθεί να καταναλώσει στο παρελθόν, μην επιμείνετε πάνω από 20-30 λεπτά στο κάθε γεύμα.
• Μην συγκρίνετε το πόσο φαγητό καταναλώνει το παιδί σας με άλλα παιδιά. Ακόμη και αν είναι στην ίδια ηλικία, το κάθε παιδί είναι εντελώς διαφορετικό και η σύγκριση θα σας οδηγήσει μόνο σε ανησυχία και άγχος.
• Μην χρησιμοποιείτε τρόφιμα αρεστά στα παιδιά ως επιβράβευση για τη κατανάλωση φαγητού, όπως είναι τα γλυκά. Το μόνο που θα καταφέρετε να κάνετε είναι το αντίθετο από αυτό που νομίζετε. Ειδικότερα, το παιδί αντιλαμβάνεται ότι το τρόφιμο επιβράβευση είναι πιο ωραίο από το τρόφιμο του γεύματος και ακόμα και αν το καναλώσει, θα είναι μόνο και μόνο για να έχει την επιβράβευση. Χρησιμοποιείστε διαφορετικά μέσα επιβράβευσης, πέρα από το φαγητό.

Ποιες καταστάσεις χρήζουν παρακολούθησης από ειδικό; 

Η αλήθεια είναι ότι οι καταστάσεις που αναλύθηκαν παραπάνω, είναι κατά ένα βαθμό φυσιολογικές και δεν χρήζουν ανησυχίας. Υπάρχουν όμως και καταστάσεις όπου καλό είναι να υπάρχει η παρακολούθηση ειδικών, και συγκεκριμένα παιδίατρου και διαιτολόγου, ούτως ώστε να συμβάλλουν στη ομαλή ανάπτυξη του παιδιού, παρά την μειωμένη πρόσληψη τροφής. Τέτοιες καταστάσεις είναι οι εξής: 

• Υψηλή επιλεκτικότητα τροφής, δηλαδή το παιδί καταναλώνει λιγότερα από 10-15 διαφορετικά τρόφιμα
• Όταν φαίνεται να υπάρχουν διατροφικές εμμονές
• Όταν εμφανίζεται διάρροια και εμετός
• Όταν το παιδί φαίνεται να πονάει κατά την κατάποση της τροφής
• Σε περίπτωση καρδιοαναπνευστικών συμπτωμάτων 
• Εμφανή προβλήματα αναπνοής
• Όταν υπάρχει εικόνα δυσφαγίας
• Όταν το παιδί σταματάει ξαφνικά να τρώει μετά από κάποιο γεγονός

Εάν το παιδί σας φαίνεται να έχει κάτι από τα παραπάνω κατά την σίτιση, τότε συμβουλευτείτε τον παιδίατρο σας και τη γνώμη ενός διαιτολόγου-διατροφολόγου. (1)

Συμπερασματικά

Η μειωμένη κατανάλωση φαγητού από ένα παιδί δεν οφείλεται πάντα σε κάποιον σοβαρό λόγο, ενώ πολλοί είναι οι γονείς που υποεκτιμούν το φαγητό που καταναλώνει το παιδί τους. Γι΄αυτό δεν χρειάζεται άγχος και ανησυχία, απλά προσπαθήστε να μη πιέζετε το παιδί και να συνεχίζετε να του προσφέρετε φαγητό, σύμφωνα με όσα αναφέρθηκαν παραπάνω. Αν νιώθετε ότι έχετε απορίες ή ότι χρειάζεστε βοήθεια, μπορείτε πάντα να απευθυνθείτε σε έναν διαιτολόγο-διατροφολόγο.