Χωρίς σόγια: Τρόφιμα που πρέπει να αποφεύγετε

Τι είναι η σόγια; 

Η σόγια αποτελεί ένα φυτό το οποίο κατατάσσεται στο είδος των ψυχανθών. Η χρήση της είναι ευρεία στις ασιατικές χώρες και κυρίως σε Κίνα, Ιαπωνία, Βιετνάμ κ.α. και οι επιδράσεις που έχει στον ανθρώπινο οργανισμό μελετώνται εδώ και χρόνια. 

Ποια άτομα δεν πρέπει να καταναλώσουν σόγια; 

Τα άτομα που δεν πρέπει να καταναλώσουν σόγια και προϊόντα σόγιας είναι τα εξής: 

• Άτομα με αλλεργία στη σόγια 
• Έγκυες γυναίκες
• Θηλάζουσες γυναίκες 

Η σόγια και τα προϊόντα της περιέχουν φυτοοιστρογόνα, τα οποία στην περίπτωση της εγκύου και της θηλάζουσας, μπορεί να βλάψουν την υγεία τους, διαταράσσοντας το ορμονικό προφίλ. Σε οποιαδήποτε άλλη περίπτωση, η κατανάλωση σόγιας είναι ασφαλής ενώ μπορεί να οδηγήσει και σε οφέλη για την υγεία. (1)

Ποια είναι τα προϊόντα σόγιας;

Υπάρχει μια πληθώρα προϊόντων σόγιας πλέον στο super market. Μερικά από αυτά είναι τα εξής: 

• Γάλα σόγιας
• Γιαούρτι σόγιας
• Αλεύρι σόγιας
• Φασόλια σόγιας
• Κιμάς σόγιας 
• Τόφου
• Σογιέλαιο
• Σάλτσα σόγιας
• Πρωτεΐνη σόγιας

Πέρα από τα παραπάνω υπάρχει και η λεκιθίνη σόγιας, μια ουσία που φυσιολογικά περιέχεται στη σόγια και χρησιμοποιείται ως πρόσθετο σε διάφορα τρόφιμα στη βιομηχανία τροφίμων, καθώς βοηθάει στη διαμόρφωση της υφής του τροφίμου. Αυτά τα προϊόντα δεν μπορούν να καταναλωθούν από τα άτομα με αλλεργία στη σόγια διότι υπάρχει ο κίνδυνος αλλεργικής αντίδρασης. 

Η σόγια και τα οφέλη της στην υγεία

Η σόγια φαίνεται να περιέχει ορισμένα συστατικά, τα οποία έχουν θετικές επιδράσεις για την υγεία του ανθρώπου. Αυτά ονομάζονται βιοδραστικά πεπτίδια και είτε βρίσκονται φυσιολογικά στα προϊόντα σόγιας είτε παράγονται στο γαστρεντερικό σύστημα λόγω της ζύμωσης των πρωτεϊνών σόγιας από τα βακτήρια του εντέρου. Οι ιδιότητες που φαίνεται να εμφανίζουν αυτά τα βιοδραστικά πεπτίδια της σόγιας είναι τα εξής: 

• Υπολιπιδαιμικές ιδιότητες: φαίνεται ότι ορισμένες από αυτές τις ουσίες μπορούν να μειώσουν τα επίπεδα χοληστερίνης και τριγλυκεριδίων στο αίμα και παράλληλα να περιορίσουν την σύνθεση και αποθήκευση λίπους.
• Αντιδιαβητικές ιδιότητες: αυτές εμφανίζονται λόγω την επίδρασης που φαίνεται να έχουν οι ουσίες αυτές στο μεταβολισμό της γλυκόζης, δηλαδή βοηθούν στην καλύτερη ρύθμιση του σακχάρου στο αίμα.
• Αντιυπερτασικές ιδιότητες: τα βιοδραστικά πεπτίδια της σόγιας φαίνεται να συμβάλλουν και στη μείωση της αρτηριακής πίεσης.
• Αντικαρκινικές ιδιότητες: οι αντικαρκινικές ιδιότητες των ουσιών αυτών φαίνεται να εμφανίζονται σε διάφορα είδη καρκίνου, όπως μαστού, παχέος εντέρου, προστάτη κ.α. Σημαντικό είναι να αναφερθεί ότι μια συγκεκριμένη ουσία της σόγιας, το BBI αποτέλεσε στο παρελθόν φάρμακο υπό διερεύνηση για την αντιμετώπιση του καρκίνου από τον FDA.
• Αντιοξειδωτικές ιδιότητες: το οξειδωτικό στρες φαίνεται να μειώνεται με την κατανάλωση προϊόντων σόγιας.
• Αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες: τα βιοδραστικά πεπτίδια ασκούν δράση τέτοια που οδηγεί στη μείωση της παραγωγής προφλεγμονωδών μορίων, άρα και της φλεγμονής.
• Ανοσορρυθμιστικές ιδιότητες: σχετιζόμενες με τις αντικαρκινικές, αντιοξειδωτικές και αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες των ουσιών αυτών, φαίνεται ότι συμβάλλουν στην καλύτερη λειτουργία των κυττάρων του ανοσοποιητικού.
• Νευρορυθμιστικές ιδιότητες: συγκεκριμένα τα συστατικά αυτά της σόγιας φαίνεται να εμφανίζουν αγχολυτικές δράσεις. 

Η σόγια αποτελεί μια καλή πηγή βιοδραστικών πεπτιδίων και φαίνεται να έχει σημαντικές ιδιότητες σχετιζόμενες με την υγεία, όπως προαναφέρθηκε. Σε κάθε περίπτωση απαιτούνται περισσότερες μελέτες, ώστε να εξακριβωθούν οι ακριβείς μηχανισμοί εμφάνισης των παραπάνω ιδιοτήτων. (2)

Φυτοοιστρογόνα σόγιας και υγεία

Τα φυτοοιστρογόνα είναι ουσίες που περιέχονται φυσιολογικά στα τρόφιμα, παρουσιάζουν παρόμοια δράση με τα οιστρογόνα του οργανισμού και φαίνεται να έχουν αρκετά οφέλη για την υγεία, ειδικά σε συγκεκριμένες ομάδες του πληθυσμού. Η σόγια είναι ένα από τα τρόφιμα πλούσια σε φυτοοιστρογόνα. Στη μόνη περίπτωση που τα φυτοοιστρογόνα μπορεί να βλάψουν την υγεία, είναι στην περίπτωση μιας εγκύου ή θηλάζουσας γυναίκας όπως αναφέρθηκε παραπάνω. (1)

Η κατανάλωση των φυτοοιστρογόνων φαίνεται να οδηγεί σε αρκετά οφέλη στην περίπτωση της εμμηνόπαυσης. Συγκεκριμένα, φαίνεται ότι βελτιώνει τα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης (π.χ. εξάψεις). Παράλληλα φαίνεται να συμβάλλει στην απώλεια ή διατήρηση του βάρους κατά τη φάση της εμμηνόπαυσης, δρώντας όπως ακριβώς τα οιστρογόνα, μειώνοντας την όρεξη. (3,4)

Πέρα από την περίοδο της εμμηνόπαυσης στην γυναίκα, τα φυτοοιστρογόνα φαίνεται ότι είναι ευεργετικά και σε άλλες περιπτώσεις. Συγκεκριμένα, φαίνεται να μειώνουν τον κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακών νοσημάτων, καρκίνου, βελτιώνουν το μεταβολισμού του σακχάρου (μείωση του κινδύνου εμφάνισης διαβήτη) ενώ παράλληλα βοηθούν στη σωστή λειτουργία του εγκεφάλου. (3)

Συμπερασματικά: να τρώω ή να μην τρώω σόγια;

Η σόγια και τα προϊόντα της, όπως φαίνεται από τις μέχρι τώρα μελέτες, μπορεί να οδηγήσει σε αρκετά οφέλη για την υγεία. Οι  μόνες περιπτώσεις ατόμων που καλό είναι να μην καταναλώσουν σόγια και τα προϊόντα της αναφέρονται παραπάνω. Η σόγια δεν αποτελεί κάποιο “απαραίτητο” τρόφιμο και τα θρεπτικά της συστατικά μπορούν να προσληφθούν και από άλλες τροφές. Μόνο στην περίπτωση των vegan η σόγια είναι ένα αρκετά χρήσιμο τρόφιμο για την κάλυψη της απαραίτητης πρωτεΐνης και των απαραίτητων αμινοξέων, που είναι δύσκολο να βρεθούν σε άλλο φυτικά τρόφιμα στην κατάλληλη ποσότητα. Επομένως, είναι καθαρά στη δική σας προτίμηση αν θέλετε να καταναλώνετε σόγια ή όχι.