Αναψυκτικά και διατροφή: Πόσο υγιεινά είναι τα light;

Τι σημαίνει για ένα αναψυκτικό να είναι light;

Τα αναψυκτικά τύπου light αποτελούν ανθρακούχα ροφήματα, τα οποία έχουν λιγότερες ή και σχεδόν μηδενικές θερμίδες σε σχέση με τα κοινά αναψυκτικά. Αυτό επιτυγχάνεται μέσω της αντικατάστασης της ζάχαρης που περιέχει το κοινό αναψυκτικό με κάποιο μη θερμιδικό τεχνητό ή φυσικό γλυκαντικό, όπως είναι η ασπαρτάμη ή η στέβια, αντίστοιχα. Η παραγωγή αυτού του είδους αναψυκτικών στοχεύει στη δημιουργία προϊόντων που θα έχουν αντίστοιχα γλυκιά γεύση με τα κοινά αναψυκτικά, χωρίς όμως να έχουν ζάχαρη και επομένως θερμίδες. Γι’ αυτό και προτείνονται ως «διαιτητικές» εναλλακτικές των κοινών αναψυκτικών.

Πριν κάποια χρόνια, χώρες όπως η Αμερική και το Μεξικό, παρατηρώντας την αυξημένη κατανάλωση αναψυκτικών με ζάχαρη από τους πολίτες, εφάρμοσαν επιπλέον φορολογία στην περίπτωση των αναψυκτικών, ως πολιτική δημόσιας υγείας, με σκοπό τη μείωση της κατανάλωσης τους. Όντως η μείωση στην κατανάλωση αυτών των αναψυκτικών ήταν γεγονός, όμως αυτό έδωσε αφορμή στις βιομηχανίες να παράγουν τα light αναψυκτικά, τα οποία δεν περιέχουν ζάχαρη και έτσι δεν εντάσσονται στην αντίστοιχη φορολογία. 2

Ποια μπορεί να είναι τα οφέλη της κατανάλωσης αναψυκτικών light;

Εκ πρώτης όψεως τα οφέλη της κατανάλωσης αναψυκτικών light αντί των κοινών αναψυκτικών θα μπορούσαν να είναι:

• Μείωση θερμιδικής πρόσληψης και επακόλουθα απώλεια βάρους
• Μείωση του κινδύνου εμφάνισης Σακχαρώδους διαβήτη τύπου 2 (ΣΔτ2)
• Μείωση του καρδιαγγειακού κινδύνου
• Βελτίωση της ενυδάτωσης

Όμως τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά όπως θα δείτε στη συνέχεια.

Ποιος ο ρόλος των αναψυκτικών στην υγεία και στην απώλεια βάρους;  

1. Αναψυκτικά που περιέχουν ζάχαρη

•  Υγεία

Όσον αφορά τα κοινά αναψυκτικά, αυτά που περιέχουν ζάχαρη, έχει φανεί ότι είναι αρκετά επιβαρυντικά για την υγεία, αυξάνοντας τον κίνδυνο για αρκετές παθήσεις. Η υψηλή περιεκτικότητα ζάχαρης (7-8 κ.γ.) μπορεί να οδηγήσει σε διαταραχή του μεταβολισμού της γλυκόζης, λόγω μεγάλης αύξησης της ινσουλίνης στο αίμα, αυξάνοντας έτσι τον κίνδυνο για εμφάνιση Σακχαρώδους διαβήτη τύπου 2

Εκτός από τον ΣΔτ2, η συχνή κατανάλωση αναψυκτικών light μπορεί να οδηγήσει σε εμφάνιση και άλλων νοσημάτων όπως είναι η υπέρταση, τα καρδιαγγειακά, κάποιοι τύποι καρκίνου καθώς και η νεφρική νόσος σε κάποιες περιπτώσεις.

•  Απώλεια Βάρους

Επιπλέον, τα αναψυκτικά με περιεχόμενη ζάχαρη δεν αποτελούν καλή επιλογή εάν κανείς έχει ως στόχο την απώλεια βάρους, αφού έχουν συσχετιστεί με αύξηση του κινδύνου για παχυσαρκία, λόγω της επιπρόσθετης ζάχαρης που περιέχουν και επομένως του θερμιδικού περιεχομένου του αναψυκτικού.6 Επίσης, έχει βρεθεί ότι η συχνή κατανάλωση αναψυκτικών οδηγεί σε αυξημένο σωματικό λίπος. Το γεγονός ότι κατά κύριο λόγο τα αναψυκτικά δεν περιέχουν άλλα συστατικά πέρα από τη ζάχαρη, σημαίνει ότι είναι φτωχά σε θρεπτικά συστατικά, προσφέροντας τις λεγόμενες «κενές» θερμίδες.7 Επίσης, η υγρή τους μορφή, σε αντίθεση με την στερεά ενός τροφίμου, δεν οδηγεί σε σημαντικό αίσθημα κορεσμού, παρά την ενέργεια που προσλαμβάνεται, λόγω της ζάχαρης, με αποτέλεσμα να μην φτάνουν στον εγκέφαλο τα απαραίτητα σήματα που θα καταστείλουν την όρεξη και επομένως να μην περιορίζεται η θερμιδική πρόσληψη.

2.     Αναψυκτικά light

•   Υγεία

Σχετικά τώρα με την κατανάλωση light αναψυκτικών, θα περίμενε κανείς ότι οι επιπτώσεις της κατανάλωσης τους δεν θα ήταν τόσο επιβλαβείς. Ωστόσο, βάσει μελετών κάτι τέτοιο δε φαίνεται να ισχύει. Πιο συγκεκριμένα, η αυξημένη κατανάλωση τους έχει συσχετιστεί με αυξημένο κίνδυνο για ΣΔτ2, και ειδικότερα οδηγεί σε αύξηση του κινδύνου κατά 18%, ενώ κάθε επιπλέον μερίδα αναψυκτικού light τη μέρα, έχει ως αποτέλεσμα τη αύξηση του κινδύνου για ΣΔτ2 κατά 13%. Υπάρχουν διάφοροι προτεινόμενοι μηχανισμοί που εξηγούν αυτήν τη συσχέτιση, οι οποίοι πηγάζουν κυρίως από την γλυκιά γεύση του αναψυκτικού, σε συνδυασμού με τα τεχνητά γλυκαντικά που περιέχονται σε αυτό. Συγκεκριμένα η συχνή κατανάλωση αναψυκτικών light:

• δεν οδηγεί άμεσα σε αύξηση της ινσουλίνης, με αποτέλεσμα να παρατηρείται μείωση της ικανότητας της γλυκιάς γεύσης των τροφίμων να οδηγεί σε άμεση έκκριση ινσουλίνης.
• Μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση της δράσης του μεταφορέα γλυκόζης στο έντερο, άρα μεγαλύτερη απορρόφηση της γλυκόζης στο επερχόμενο γεύμα, με αποτέλεσμα την μεγάλη και απότομη παραγωγή ινσουλίνης
• Φαίνεται να αυξάνει τη συγκέντρωση μιας ορμόνης που ονομάζεται GLP-1, και αυτή μπορεί να οδηγήσει σε αυξημένη έκκριση ινσουλίνης.

Εκτός από τον ΣΔτ2, η κατανάλωση αναψυκτικών light έχει συνδεθεί και με την αύξηση του κινδύνου για καρδιαγγειακά. Συγκεκριμένα, η πρόσληψη αναψυκτικών light φαίνεται να οδηγεί σε 17% μεγαλύτερο κίνδυνο για εμφάνιση καρδιαγγειακών νόσων. 3  Η παρατηρούμενη σχέση της κατανάλωσης light αναψυκτικών με την αύξηση της υπέρτασης, αποτελεί ένα μέρος της εμφάνισης καρδιαγγειακών νοσημάτων.

Σημαντική είναι επίσης να αναφερθεί και η επίπτωση της πρόσληψης light αναψυκτικού στην υγεία του εντέρου. Ειδικότερα, παρατηρείται διαταραχή του εντερικού μικροβιώματος, το οποίο είναι μια κοινότητα μικροοργανισμών που υπάρχει στο έντερο κάθε ανθρώπου και συμβάλλει στη συνολική υγεία του οργανισμού. Όταν αυτό διαταράσσεται, τότε μπορεί να επηρεαστεί η υγεία διαφόρων οργάνων, εκτός του εντέρου, όπως π.χ. του παγκρέατος, οδηγώντας σε αυξημένη έκκριση ινσουλίνης. Έτσι φαίνεται ότι και η διαταραχή του εντερικού μικροβιώματος σχετίζεται με τον κίνδυνο για εμφάνιση ΣΔτ2, όταν καταναλώνονται αναψυκτικά light.

• Απώλεια Βάρους

Σχετικά με την απώλεια βάρους, ενώ θα περίμενε κανείς καλύτερα αποτελέσματα από την κατανάλωση αναψυκτικών light σε σύγκριση με τα κοινά αναψυκτικά, κάτι τέτοιο δε φαίνεται να συμβαίνει. Σύμφωνα με μια πρόσφατη μελέτη, φάνηκε ότι η συχνή κατανάλωση τους έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση του κινδύνου για υπερβαρότητα και παχυσαρκία κατά 59%. Αυτό που υποστηρίζεται είναι ότι, η επίδραση της κατανάλωσης αναψυκτικών light στο εντερικό μικροβίωμα και η αύξηση της έκκρισης ινσουλίνης είναι οι δύο παράγοντες που συμβάλλουν στην αύξηση της πιθανότητας εμφάνισης υπερβαρότητας και παχυσαρκίας στα άτομα που τα καταναλώνουν συχνά.

Επιπλέον, η συχνή κατανάλωση αναψυκτικών συνδέεται και με άλλους παράγοντες του τρόπου ζωής που οδηγούν σε αυξημένο σωματικό βάρος. Αυτό που κυρίως παρατηρείται είναι τα άτομα που καταναλώνουν συχνά αναψυκτικά, να μην είναι φυσικά δραστήρια και να καταναλώνουν πιο ανθυγιεινά τρόφιμα και σνακ, όπως πατατάκια, fast foods κ.α., αλλά και περισσότερη ζάχαρη μέσα στη μέρα τους.4,8 Τέλος, κάτι ακόμα που παρατηρείται είναι το γεγονός ότι όταν ένα άτομο αρχίζει να καταναλώνει αναψυκτικά light, μπορεί να αντικαταστήσει τις θερμίδες που “κερδίζει” (καταναλώνοντας ένα light αντί για κανονικό αναψυκτικό) με παραπάνω φαγητό από ότι συνήθιζε να τρώει. 

Αναψυκτικά και κυτταρίτιδα: συμβάλλουν στην εμφάνιση της;

Σχετικά με την κυτταρίτιδα, η συχνή κατανάλωση αναψυκτικών φαίνεται να συμμετέχει έμμεσα στην εμφάνιση της. Η κυτταρίτιδα εμφανίζεται λόγω συσσώρευσης λίπους κυρίως στην περιοχή των γλουτών. Το γεγονός ότι η κατανάλωση αναψυκτικών σχετίζεται όπως προαναφέρθηκε με αύξηση της ινσουλίνης, μία από τις κύριες δράσεις της οποίας είναι η λιπογένεση, τότε πιθανώς να σχετίζεται και με την εμφάνιση κυτταρίτιδας.

 Συμπερασματικά

Με βάση τα παραπάνω, η συχνή κατανάλωση τόσο σακχαρούχων αναψυκτικών όσο και light αναψυκτικών σχετίζεται με αυξημένο σωματικός βάρος αλλά και διάφορες παθήσεις. Παρόλα αυτά, στην περίπτωση που ακολουθείτε πρόγραμμα διατροφής για απώλεια βάρους, αυτό που συστήνουμε είναι να τα καταναλώνετε με μέτρο, καθώς έτσι θα μετριαστούν οι αρνητικές επιδράσεις της συχνότερης κατανάλωσης τους. Μια καλή πρακτική είναι να μην έχετε στο σπίτι σας διαθέσιμα αναψυκτικά και να τα καταναλώνετε μόνο σε εξόδους και άλλες κοινωνικές συνευρέσεις. Μπορείτε επίσης κάποιες φορές να αντικαταστήσετε την κατανάλωση τους με άλλα ροφήματα και ποτά όπως:

• Νερό (αρωματισμένο ή με γεύση)
• Τσάι
• Καφές
• Φυσικοί χυμό φρούτων
• Κακάο