Γλυκαντικά: πόσο ασφαλή και υγιεινά είναι;

Γλυκαντικά: πόσο ασφαλή και υγιεινά είναι;

Τα τελευταία χρόνια, τα γλυκαντικά έχουν μπει στη ζωή για τα καλά. Οι επιβάλεις συνέπειες της αυξημένης κατανάλωσης ζάχαρης έχουν οδηγήσει στην χρήση γλυκαντικών ουσιών με σκοπό την αντικατάσταση της γλυκιάς γεύση που λαμβάνουμε από τη ζάχαρη. Είναι όμως τόσο αθώα όσο νομίζουμε;

Τι είναι τα γλυκαντικά; 

Τα γλυκαντικά αποτελούν ουσίες, οι οποίες έχουν έντονη γλυκιά γεύση (κατά κανόνα η γλυκύτητα τους είναι εντονότερη από αυτή της ζάχαρης) και λιγοστές ή και καθόλου θερμίδες. Λόγω των παραπάνω χαρακτηριστικών τους χρησιμοποιούνται συχνά ως υποκατάστατα ζάχαρης, ώστε να μειωθεί το περιεχόμενο αυτής στα τρόφιμα, αλλά και το θερμιδικό περιεχόμενο του τροφίμου. Τα πιο διαδεδομένα γλυκαντικά είναι τα εξής: 

• Στέβια
• Ασπαρτάμη
• Πολυόλες (ερυθριτόλη, σουκραλόζη κ.α.)
• Ακελσουφάμη του Καλίου
• Σακχαρίνη
• Νεοτάμη
• Κυκλαμικό οξύ

Τι οφέλη υπόσχονται τα γλυκαντικά;

Τα οφέλη που υπόσχεται η χρήση των γλυκαντικών έναντι της ζάχαρης είναι:

• ρύθμιση του σωματικού βάρους 
• ρύθμιση του σακχαρώδους διαβήτη (ΣΔ)
• απόλαυση των αγαπημένων γλυκών σε υγιεινότερες εκδοχές τους

Παρατηρούνται όμως στην πραγματικότητα τα παραπάνω οφέλη με την αντικατάσταση της ζάχαρης από τα γλυκαντικά; Όσον αφορά την απώλεια βάρους, η χρήση των γλυκαντικών έναντι της ζάχαρης φάνηκε να οδηγεί σε κάποια μείωση του βάρους κατά τους πρώτους μήνες αντικατάστασης της. Ωστόσο, μακροπρόθεσμα δεν φάνηκε να υπάρχει κάποια διαφορά στο βάρος και στο δείκτη μάζας σώματος (ΔΜΣ).

Σχετικά με τη ρύθμιση του ΣΔ, όταν η βιομηχανία τροφίμων αφαιρεί από ένα προϊόν τη ζάχαρη και την αντικαθιστά με κάποια γλυκαντικό, καλείται να προσθέσει κι άλλες ουσίες, για να διατηρηθεί η δομή και η υφή του τροφίμου. Οι ουσίες αυτές συχνά προσδίδουν ένα ποσό θερμίδων και υδατανθράκων, με αποτέλεσμα το προϊόν με τη ζάχαρη και το προϊόν με τα γλυκαντικά, να καταλήξουν να περιέχουν περίπου την ίδια ποσότητα θερμίδων και συνολικών υδατανθράκων. Οι διαφορά των δύο τελικών προϊόντων έγκειται στη περιεκτικότητα των σακχάρων, όπου στο τρόφιμο με τη ζάχαρη είναι αρκετά ενώ στο τρόφιμο με τα γλυκαντικά μπορεί να είναι και σχεδόν μηδενικά. Ωστόσο, δεν είναι μόνο τα σάκχαρα που επηρεάζουν τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα, αλλά η συνολική ποσότητα υδατανθράκων του τροφίμου που καταναλώνεται. Επομένως, λόγω του συνόλου των υδατανθράκων, η απόκριση του οργανισμού στην κατανάλωση των δύο τροφίμων θα είναι περίπου η ίδια, δεν θα υπάρχει δηλαδή καμία διαφορά στις τιμές σακχάρου στο αίμα και έτσι καμία επίδραση του τροφίμου με τα γλυκαντικά στη ρύθμιση του ΣΔ.

Γλυκαντικά και εμφάνιση χρόνιων νοσημάτων

Πρόσφατα ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) έβγαλε στη δημοσιότητα κάποιες οδηγίες και επισημάνσεις σχετικά με τη χρήση των γλυκαντικών. Μέσα σε όλα τα άλλα, ανέφερε ότι μελέτες δείχνουν ότι η συχνή χρήση των γλυκαντικών μπορεί να οδηγήσει μακροπρόθεσμα στην εμφάνιση διαφόρων ασθενειών όπως ο ΣΔ, τα καρδιαγγειακά κ.α. Όμως σε αυτό το σημείο είναι σημαντικό να σχολιαστεί ότι αυτοί οι ισχυρισμοί, βασίζονται σε δεδομένα τα οποία είναι χαμηλής βεβαιότητας. Δηλαδή οι μελέτες που υπάρχουν σχετικά με τα γλυκαντικά και την εμφάνιση χρόνιων νοσημάτων δεν είναι ακόμη επαρκείς και αρκετές για να υποστηρίξουν με βεβαιότητα αυτή την σχέση. Επομένως, δεν γνωρίζουμε ακόμη αν υπάρχουν επιπτώσεις στην υγεία με την κατανάλωση γλυκαντικών. Αυτό αναμένεται να φανεί μέσα στα επόμενα χρόνια, όπου οι μελέτες που θα βγουν θα είναι μεγαλύτερης διάρκειας, περισσότερες και καλύτερα σχεδιασμένες. 

Συμπερασματικά: επιστροφή στη ζάχαρη ή χρήση των γλυκαντικών;

Προφανώς και η λύση δεν είναι η επιστροφή στη χρήση ζάχαρης, και η πλήρης αποφυγή των γλυκαντικών. Η μείωση της κατανάλωσης ζάχαρης είναι αδιαμφισβήτητα μια οδηγία στην οποία πρέπει να στοχεύουν όλοι, καθώς οι επιπτώσεις της στον οργανισμό είναι τεκμηριωμένες εδώ και χρόνια. Πως όμως θα επιτευχθεί η μείωση της κατανάλωσης της ζάχαρης και παράλληλα η απόλαυση των αγαπημένων μας γλυκών τροφίμων; Η χρήση των γλυκαντικών με μέτρο και χωρίς υπερβολές, είναι μια καλή πρακτική ώστε να αποφευχθούν τόσο οι επιβλαβείς δράσεις της ζάχαρης, όσο και η πιθανότητα αρνητικής επίδρασης των γλυκαντικών στον οργανισμό. Παράλληλα, θεμιτό είναι η προσπάθεια κατανάλωσης και χρήσης φυσικών σακχάρων, όπως είναι τα φρούτα, το μέλι, οι χουρμάδες κ.λπ., για τη μείωση της κατανάλωσης της ζάχαρης.