Bigorexia: Είναι διατροφική διαταραχή;

Τι είναι η bigorexia;

Η Bigorexia ή αλλιώς μυϊκή δυσμορφία, αποτελεί μία διαταραχή, κατά την οποία το άτομο θεωρεί ότι δεν είναι αρκετά μυώδης, ενώ στην πραγματικότητα έχει μεγαλύτερη μυϊκότητα και χαμηλό σωματικό λίπος σε σχέση με το γενικό πληθυσμό. Ειδικότερα η bigorexia είναι μία μορφή σωματικής δυσμορφικής διαταραχής, όπου ένα χαρακτηριστικό του σώματος λαμβάνεται υπόψη ως ελάττωμα, και τις περισσότερες φορές μπορεί στην πραγματικότητα να μην υπάρχει αυτό το ελάττωμα. Στην περίπτωση της bigorexia αυτό που λαμβάνεται ως ελάττωμα είναι το μικρό μέγεθος των μυών. Επομένως, οι επιστήμονες δεν κατατάσσουν την bigorexia ως διατροφική διαταραχή, αλλά την έχουν τοποθετήσει στην κατηγορία των σωματικών δυσμορφικών διαταραχών. Ωστόσο ένα από τα χαρακτηριστικά του είναι και η διαταραγμένη διατροφική συμπεριφορά, με στόχο την αύξηση της μυϊκής μάζας. (1,2)

Η bigorexia είναι ένα σύνδρομο που εμφανίζεται συχνότερα σε άνδρες από ότι σε γυναίκες, δεδομένου των στερεοτύπων που υπάρχουν στην κοινωνία για τους άνδρες, όπου πρέπει να φαίνονται δυνατοί και γυμνασμένοι. Συγκεκριμένα, η συχνότητα εμφάνισης του συνδρόμου σε ομάδες και των δύο φύλων κυμαίνεται στο 6%, ενώ στους άνδρες που κάνουν βάρη, αυτή η συχνότητα παρατηρείται σε ένα ποσοστό 13,6 με 44%.(3) 

Ποια είναι τα συμπτώματα της Bigorexia;

Τα συμπτώματα της bigorexia μπορεί να είναι τα εξής (1):

• Υπερβολική προπόνηση με βάρη
• Συχνός έλεγχος της εμφάνισης στον καθρέφτη
• Διαστρεβλωμένη εικόνα σώματος ως προς το μέγεθος (τα άτομα πιστεύουν ότι υστερούν σε μέγεθος)
• Συγκεκριμένη διατροφή με σκοπό την αύξηση μυϊκής μάζας, με αρκετά υψηλή πρόσληψη πρωτεΐνης και πολύ χαμηλή πρόσληψη υδατανθράκων και λιπών
• Συχνή κατανάλωση φαγητού, ανά 2-3 ώρες, η οποία κατανάλωση φαγητού είναι προτεραιότητα και συμβαίνει υπό κάθε συνθήκη
• Συνεχής κατανάλωση φαγητού, ακόμη και αν το άτομο είναι χορτάτο
• Χρήση συμπληρωμάτων διατροφής ή φαρμάκων που ενισχύουν την απόδοση στην προπόνηση, βοηθούν στην μείωση του λίπους και στην αύξηση της μυϊκής μάζας. Μπορεί να γίνεται χρήση ακόμη και αναβολικών στεροειδών

Πως εμφανίζεται;

Υπάρχουν ορισμένοι παράγοντες κινδύνου οι οποίοι μπορούν να οδηγήσουν στην εμφάνισης της bigorexia. Αυτοί είναι οι εξής (2): 

• Δυσαρέσκεια με το σώμα
• Διαστρεβλωμένη εικόνα σώματος
• Επιθυμία απόκτησης του “ιδανικού” σώματος
• Χαμηλή αυτοπεποίθηση
• Συμμετοχή σε αθλήματα
• Τελειομανία

Ωστόσο δεν είναι μόνοι αυτοί οι παράγοντες κινδύνου, καθώς δεν έχουν γίνει πολλές μελέτες για το συγκεκριμένο σύνδρομο και έτσι δεν έχουν βρεθεί ακόμα όλοι οι παράγοντες κινδύνου. 

Η ανάπτυξη της Bigorexia: ιδανικά σώματα, social media και γυμναστήριο

Η εμφάνιση της διαταραχής bigorexia έγινε λόγω των προβαλλόμενων ιδανικών ανδρικών σωμάτων στην κοινωνία και των αντίστοιχων στερεοτύπων. Συγκεκριμένα, προβαλλόταν και προβάλλεται ότι ο άνδρας πρέπει να είναι δυνατός, γεροδεμένος και μυώδης. Ακόμα και τα παλιότερα χρόνια, στα περιοδικά και στις ταινίες, η μυϊκότητα ήταν ένα από τα χαρακτηριστικά των ανδρών. Και φτάνουμε στο σήμερα όπου μέσω των social media, η έκθεση σε τέτοια πρότυπα είναι ακόμη μεγαλύτερη. Ειδικότερα, influencers με μυώδη σώματα, bodybuilders ή άτομα που γυμνάζονται με βάρη χρόνια προβάλλονται σε social media, πολλές φορές δίνοντας και τις δικές τους συμβουλές για το πως κανείς μπορεί να αυξήσει τη μυϊκή του μάζα και να γίνει σαν κι αυτούς. Έτσι το άτομο μπαίνει στη διαδικασία της σύγκρισης, πράγμα που θα οδηγήσει στο συμπέρασμα ότι δεν έχει αρκετά μεγάλους μύες.

Εκτός από τα παραπάνω, έρχεται να προστεθεί στο παιχνίδι και ο χώρος του γυμναστηρίου. Συγκεκριμένα, άτομα τα οποία μπορεί να γυμνάζονται χρόνια και αντίστοιχα να έχουν ένα πιο μυώδες σώμα από άλλα άτομα, μπορεί να αρχίσουν να δίνουν συμβουλές σε αυτά, για να γίνουν και αυτοί μυώδεις. Παράλληλα κάποια άτομα μπορεί να συγκρίνονται μεταξύ τους π.χ. στους καθρέφτες του γυμναστηρίου για το ποιος έχει μεγαλύτερους μύες. Το γεγονός εντείνει την αίσθηση ότι το άτομο δεν είναι αρκετά μυώδες. Πέρα από αυτά, πολλοί χρησιμοποιούν συμπληρώματα διατροφής ή ακόμη και αναβολικά στεροειδή για αύξηση της μυϊκής μάζας, και δεν είναι λίγες φορές που έχουν προτείνει και σε άλλους να τα δοκιμάσουν. Όλα τα παραπάνω συμβάλλουν σε μια διαταραγμένη εικόνα σώματος και τελικά στην εμφάνιση της διαταραχής. Γι αυτό και είναι σημαντικό ο καθένας να μπορεί να φιλτράρει κάθε συζήτηση ή οτιδήποτε άλλο συμβαίνει, και να μην πέφτει θύμα αυτής της κουλτούρας.

Η σχέση της bigorexia με τη νευρική ανορεξία 

Η bigorexia ονομάζεται αλλιώς και αντίστροφη ανορεξία και αυτό δεν είναι τυχαίο. Ίσως ήδη από τις προηγούμενες παραγράφους συναντήσατε κάποια κοινά σημεία στην εμφάνιση της bigorexia με αυτή της νευρική ανορεξία. Και οι δύο έχουν κάνει την εμφάνιση τους λόγω των ιδανικών και στερεοτύπων που αναπτύχθηκαν στα γυναικεία και αντρικά σώματα. Η νευρική ανορεξία έχει την απαρχή της στα πολύ λεπτά και καλλίγραμμα μοντέλα, ενώ η bigorexia στους μυώδεις άντρες στον αθλητισμό και τις ταινίες. Γι αυτό και αντίστοιχα η συχνότητα εμφάνισης τους είναι διαφορετική στα δύο φύλα, χωρίς όμως να σημαίνει ότι δεν υπάρχουν γυναίκες με bigorexia ή άνδρες με νευρική ανορεξία.

Θεραπεία της Bigorexia 

Δεδομένου των διαφόρων ειδών παραγόντων κινδύνου και χαρακτηριστικών της bigorexia, η θεραπεία του συνδρόμου απαιτεί την συμμετοχή διαφόρων ειδικοτήτων (3). Ειδικότερα: 

1. Ο ψυχολόγος είναι αρμόδιος να εφαρμόσει ψυχοθεραπευτικές μεθόδους που θα βοηθήσουν το άτομο να απαλλαχθεί από το σύνδρομο. Ο ψυχολόγος μπορεί να βοηθήσει το άτομο να αντιληφθεί τις προβληματικές και ψυχαναγκαστικές συμπεριφορές και σκέψεις. Επίσης, μέσα από την ψυχοθεραπεία, το άτομο μπορεί να έρθει αντιμέτωπο με τις αρνητικές σκέψεις που μπορεί να κάνει σε σχέση με το μέγεθος του σώματος του ή την μυϊκότητα του και έτσι μέσω της συζήτησης με τον ψυχολόγο να αρχίσει να τις αλλάζει και να μειώνεται η εμφάνιση τους. Παράλληλα ο ψυχολόγος θα καθοδηγήσει το άτομο στο να παρατηρεί την εξωτερική του εμφάνιση και τον εαυτό του με πιο ευρεία ματιά, και να μην εστιάζει τόσο σε πολύ συγκεκριμένα σημεία. Επιπλέον, ένας ψυχίατρος μπορεί να αξιολογήσει τη χορήγηση φαρμακευτικής αγωγής (συγκεκριμένα τη χρήση εκλεκτικών αναστολέων επαναπρόσληψης σεροτονίνης), καθώς φαίνεται ότι είναι αποτελεσματική στην αντιμετώπιση του συνδρόμου.
2. Ο διαιτολόγος θα κατευθύνει το άτομο σε μια πιο ισορροπημένη διατροφή, η οποία θα στοχεύει στην αύξηση της μυϊκής μάζας, προσλαμβάνοντας όλα τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά. Παράλληλα θα ενημερώσει το άτομο ως προς την αξία του κάθε θρεπτικού συστατικού, δηλαδή των υδατανθράκων, πρωτεϊνών και λιπών, στην αύξηση της μυϊκής μάζας, όσο και στην γενικότερη υγεία, ενώ θα είναι δίπλα του να τον συμβουλέψει κατάλληλα για τη λήψη ή μη κάποιου συμπληρώματος διατροφής. 
3. Ο γυμναστής θα βοηθήσει το άτομο να στήσουν ένα πρόγραμμα εκγύμνασης που θα στοχεύει στην αύξηση της μυϊκότητας, χωρίς όμως να φτάνει στα όρια της υπερπροπόνησης. Παράλληλα θα επιβλέπει όλη τη διαδικασία, ώστε να μην υπάρχει πιθανότητα τραυματισμού, ενώ είναι ο πρώτος που θα μπορεί να αντιληφθεί κάποια υποτροπή του ατόμου, και να το βοηθήσει στιγμιαία στο να τη διαχειριστεί. 

Συμπερασματικά 

H bigorexia δεν είναι μία διατροφική διαταραχή αλλά μία διαταραχή της κατηγορία των σωματικών δυσμορφικών διαταραχών, που έχουν χαρακτηριστικά ψυχαναγκαστικών διαταραχών. Αρκετοί κυρίως άνδρες είναι πιθανόν να πάσχουν από μία τέτοια διαταραχή, η οποία να του επηρεάζει και στην ψυχολογία τους αλλά και γενικότερα στην καθημερινότητα τους. Είναι πολύ σημαντικό τέτοια άτομα να λαμβάνουν βοήθεια ιδανικά από έναν ψυχολόγο, σε συνεργασία με διαιτολόγο και γυμναστή, ούτως ώστε να τους βοηθήσουν στο να ξεπεράσουν τη διαταραχή. Το πως εμφανίζεται η bigorexia δεν έχει καθοριστεί πλήρως ακόμη και αναμένουμε μελλοντικές μελέτες ώστε να διαλευκανθούν πολλά ζητήματα που αφορούν τη συγκεκριμένη διαταραχή.