Αγελαδινό γάλα: Σύμμαχος ή εχθρός σου;

Αγελαδινό γάλα: Σύμμαχος ή εχθρός σου;

Το αγελαδινό γάλα αποτελεί μια τροφή ιδιαίτερα πλούσια σε θρεπτικά συστατικά, η οποία συνηθίζεται να καταναλώνεται από μικρούς και μεγάλους σχεδόν καθημερινά. Με την παραγωγή των φυτικών ροφημάτων, όπως γάλα σόγιας, αμυγδάλου κ.λπ. και δεδομένου ότι διάφορα κυκλοφορούν σχετικά με το τι μπορεί να περιέχεται στο αγελαδινό γάλα, έχουν δημιουργηθεί ανασφάλειες όσον αφορά τη κατανάλωση του συγκεκριμένου τροφίμου. 

Διατροφική αξία γάλακτος

Το γάλα είναι μία super θρεπτική τροφή. Συγκεκριμένα περιέχει τα παρακάτω θρεπτικά συστατικά:

-Πρωτεΐνη 

Η πρωτεΐνη του γάλακτος είναι υψηλής βιολογικής αξίας πρωτεΐνη, μιας και περιέχει όλα τα απαραίτητα αμινοξέα. Αυτή ονομάζεται καζεΐνη, και μόνο το γάλα την περιέχει. Τα πεπτίδια της καζεΐνης, συμβάλλουν στην καλή υγεια του ανοσοποιητικού, αλλά και στην σωστή αποκατάσταση του μυϊκού ιστού. Επομένως, αποτελεί μία καλή επιλογή τροφίμου, ιδιαίτερα για όσους γυμνάζονται αλλά όχι μόνο.

–Ασβέστιο 

Το ασβέστιο αποτελεί είναι ένα πολύ σημαντικό μέταλλο για την υγεία, των οστών, των δοντιών και όχι μόνο. Το γάλα είναι ιδιαίτερα πλούσιο σε ασβέστιο. Συγκεκριμένα, 1 ποτήρι γάλα καλύπτει λίγο παραπάνω από το 25% των αναγκών ασβεστίου μέσα στη μέρα για τους υγιής ενήλικες. 

–Βιταμίνη D 

Η ποσότητα βιταμίνης D που περιέχει το γάλα δεν είναι σημαντική. Ωστόσο αυτή η λίγη ποσότητα που περιέχει είναι απαραίτητη για την επαρκή απορρόφηση του ασβεστίου, στην οποία συνεισφέρουν και τα λιπίδια του γάλακτος. 

–Βιταμίνη Β12 

Η βιταμίνη Β12 είναι μια πολύ σημαντική βιταμίνη για τη σωστή λειτουργία του συνόλου των συστημάτων του οργανισμού. Συγκεκριμένα όμως, οι δράσεις της εντοπίζονται στο νευρικό σύστημα, στη διατήρηση της ενέργειας, στο ανοσοποιητικό σύστημα και στην υγεία των οστών. Το γάλα αποτελεί μία καλή πηγή βιταμίνης Β12, δεδομένου ότι ένα ποτήρι γάλα καλύπτει τις ανάγκες σε Β12 του οργανισμού μας κατά 40%. (1)

Ποιοι δεν πρέπει να καταναλώνουν αγελαδινό γάλα;

Τα άτομα που δεν πρέπει να καταναλώνουν αγελαδινό γάλα είναι τα εξής:

• Άτομα με δυσανεξία στη λακτόζη, καθώς το αγελαδινό γάλα έχει αυξημένη περιεκτικότητα σε λακτόζη και προκαλεί φούσκωμα και έντονο πόνο. Εναλλακτικές είναι το κατσικίσιο γάλα που έχει λιγότερη λακτόζη ή το αγελαδινό γάλα χωρίς λακτόζη ή ένα φυτικό ρόφημα.
• Άτομα με γαλακτοζαιμία, όπου το άτομο δεν μπορεί να μεταβολίσει τη γαλακτόζη. Αυτή εκτός από το αγελαδινό γάλο περιέχεται και στο ανθρώπινο γάλα. Επομένως το άτομο πρέπει να απέχει από αυτά και από οποιοδήποτε γαλακτοκομικό προϊόν
• Άτομα με αλλεργία στην πρωτεΐνη του αγελαδινού γάλακτος.

Ανίχνευση ορμονών και τοξικών ουσιών στο γάλα: μύθος ή πραγματικότητα;

Η πιθανότητα επιμόλυνσης του γάλακτος με κάποια επιβαρυντική ή τοξική ουσία μπορεί να γίνει σε πολλά στάδια. Αρχικά, τέτοιες ουσίες μπορούν να εισέλθουν στην αλυσίδα του γάλακτος κατά την πρωτογενή παραγωγή, λόγω της κατανάλωσης μολυσμένων ζωοτροφών, ή λόγω της βόσκησης των αγελάδων σε μολυσμένο έδαφος ή μέσω της χορήγησης κτηνιατρικών φαρμάκων. Ακόμη, η επιμόλυνση μπορεί να γίνει κατά το άρμεγμα, τη μεταφορά ή και την επεξεργασία του γάλακτος στην βιομηχανία.

-BPA

Το BPA αποτελεί μία ουσία η οποία χρησιμοποιείται ευρέως σε πλαστικά μέρη, που έρχονται σε επαφή με τρόφιμα. Το BPA τείνει να ανιχνεύεται σε ορισμένα τρόφιμα που έρχονται σε επαφή με πλαστικά, με αποτέλεσμα να ανιχνεύεται και σε βιολογικά δείγματα του ανθρώπου. Δεν αποτελεί μία άμεσα τοξική ουσία. Παρόλα αυτά η επιβαρυντική της δράση στον ανθρώπινο οργανισμό, έγκειται στην διαταραχή του ενδοκρινικού συστήματος του οργανισμού, δηλαδή στη διαταραχή των σημάτων που δίνουν οι ορμόνες. Συγκεκριμένα, φαίνεται  να επηρεάζει το μεταβολισμό, την ανάπτυξη των παιδιών και τη σεξουαλική ανάπτυξη, την απόκριση στο στρες. Παράλληλα, φαίνεται να συμβάλλει και στην εμφάνιση ασθενειών, όπως ο διαβήτης και στην δυσλειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος. (2)

Το BPA στο γάλα μπορεί να βρεθεί από πλαστικά δοχεία που χρησιμοποιούνται κατά το άρμεγμα, τη μεταφορά και από διαδικασίες επεξεργασίας που περιλαμβάνουν πλαστικά μέρη. Φαίνεται λοιπόν ότι κάτι από τα παραπάνω συμβαίνει κατά τη διαδικασία παραγωγής του γάλακτος, καθώς έχει ανιχνευθεί η συγκεκριμένη ουσία στο γάλα του εμπορίου. Επομένως, εύλογη απορία αποτελεί, αν με βάση τα παραπάνω η κατανάλωση του είναι ασφαλής. Αυτό που φαίνεται είναι ότι η ποσότητα BPA που περιέχεται στο γάλα, είναι σχετικά μικρή, με βάση τα όρια ανεκτής πρόσληψης BPA που έχει ορίσει η Ευρωπαϊκή αρχή για την ασφάλεια τροφίμων (EFSA). Επομένως, με βάση τα παραπάνω δεν φαίνεται το BPA που  περιέχεται στο γάλα να αποτελεί εμπόδιο για την κατανάλωση του. (2)

–Βαρέα μέταλλα 

Τα βαρέα μέταλλα είναι χημικά στοιχεία, μερικά από τα οποία είναι απαραίτητα για τη σωστή λειτουργία του οργανισμού σε μικρές ποσότητες, ενώ άλλα δεν φαίνεται να έχουν κάποια θετική επίδραση στο οργανισμό. Τα περισσότερα από αυτά όταν προσληφθούν σε υψηλές ποσότητες, μπορεί να έχουν τοξικές δράσεις στον οργανισμό του ανθρώπου. 

Αρκετές μελέτες έχουν δείξει ότι το γάλα περιέχει κάποια ποσότητα βαρέων μετάλλων. Αυτό μπορεί να συμβεί λόγω περιβαλλοντικής ρύπανσης, ενώ μεγαλύτερη ρύπανση του εδάφους φαίνεται να υπάρχει σε εδάφη βόσκησης κοντά σε βιομηχανικές περιοχές. Μεγαλύτερη ποσότητα βαρέων μετάλλων έχει φανεί να υπάρχει σε γάλα που προέρχεται από αναπτυσσόμενες χώρες, σε σχέση με τις ανεπτυγμένες. Ωστόσο, η πλειοψηφία των χωρών που έχουν μελετηθεί, φαίνεται το γάλα τους να περιέχει ποσότητα βαρέων μετάλλων, τέτοια ώστε να μην οδηγεί σε κινδύνους για την υγεία. Ωστόσο, δεν αποκλείεται η πιθανότητα οι ποσότητες ορισμένων βαρέων μετάλλων να είναι αυξημένες στο γάλα. (3)

-Φυτοφάρμακα

Οι αγελάδες είτε βοσκούν εδάφη, είτε τους παρέχεται τροφή, προσλαμβάνουν ουσιαστικά φυτικά τρόφιμα. Ως γνωστόν η χρήση φυτοφαρμάκων στην γεωργία είναι μια κοινή πρακτική, που έχει ως αποτέλεσμα μία καλύτερη σοδειά. Η χρήση τους όμως οδηγεί και σε κίνδυνο έκθεσης των αγελάδων σε φυτοφάρμακα, επομένως και του γάλακτος που αυτές παράγουν. Εφόσον, όμως η χρήση των φυτοφαρμάκων είναι η προβλεπόμενη,  φαίνεται τελικά ότι δεν εντοπίζονται φυτοφάρμακα στο γάλα. (4,5)

-Ορμόνες

Το γάλα της αγελάδος περιέχει ορισμένες ορμόνες, κυρίως οιστρογόνα, που φυσιολογικά παράγονται από τις αγελάδες. Η πρόσληψη αυτών μέσω του γάλακτος ενδέχεται να οδηγεί σε αρνητικές επιδράσεις στον ανθρώπινο οργανισμό. Ειδικότερα, η πρόσληψη οιστρογόνων φαίνεται να αποτελεί έναν από τους παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση καρκίνου. Αυτό που φαίνεται είναι ότι παρά το γεγονός ότι το αγελαδινό γάλα έχει αρκετή ποσότητα οιστρογόνων, δεν είναι τέτοια που να φτάνει τα επίπεδα φαρμακευτικής πρόσληψης οιστρογόνων, καθώς αυτές οι ποσότητες είναι που αυξάνουν τον κίνδυνο καρκίνου. Θεωρητικά, λοιπόν το αγελαδινό γάλα θεωρείται ασφαλές με βάση τα προαναφερθέντα. Παρολά αυτά, οι μακροχρόνιες συνέπειες της κατανάλωσης αγελαδινού γάλακτος δεν έχουν ακόμη εξακριβωθεί. Τέλος, όσον αφορά ορμόνες που μπορεί να χορηγούνται στις αγελάδες, όπως αυξητική ορμόνη, δεν έχουν γίνει μελέτες προς αυτή την κατεύθυνση, ώστε να δούμε την ποσότητα αυτών στο γάλα και την επίδραση τους στον ανθρώπινο οργανισμό. (6,7)

Συμπερασματικά: Να καταναλώνω ή να μην καταναλώνω αγελαδινό γάλα;

Αρχικά, οι παραπάνω είναι κάποιες σχετικά πρώτες μελέτες όσον αφορά το γάλα και τις δυνητικές τοξικές ουσίες που μπορεί να περιέχει. Κανένας επίσημος οργανισμός δεν έχει εκδώσει οδηγίες σχετικά με τη αποφυγή κατανάλωσης αγελαδινού γάλακτος. Ωστόσο αυτές οι μελέτες μας δείχνουν ότι ενδεχομένως να υπάρχουν ορισμένα συστατικά στο αγελαδινό γάλα, τα οποία να μην έχουν θετικές επιδράσεις στον οργανισμό. Αυτό σημαίνει ότι  πρέπει να ζυγίζονται τα οφέλη και το κόστος της κατανάλωσης αγελαδινό γάλακτος, ξεχωριστά για κάθε άτομο. Σημαντικό να αναφερθεί ότι καλό είναι η κατανάλωση αγελαδινού γάλακτος να μην είναι σε υπερβολικές ποσότητες μέσα στη μέρα και την εβδομάδα. Ορισμένες πιο υγιεινές εναλλακτικές από το αγελαδινό γάλα είναι, το κατσικίσιο, όσον αφορά τις ορμόνες που περιέχονται σε αυτό, και το βιολογικό, το οποίο θα έχει μικρότερη επιμόλυνση με τοξικές ουσίες. Υπάρχει βέβαια και η επιλογή των φυτικών ροφημάτων, αλλά με λιγότερο καλή ποιότητα πρωτεΐνης σε σχέση με τα προαναφερθέντα.